Aynı değişken tipinde olan bilgilerin tek bir değişken ismi altında toplanmasına Dizi denilir. Dizi ile bir değişken içersinde birden çok veri numaralandırılarak tek bir isim altında saklanır. Dizileri veriler üzerindeki işlemlerde programlamayı kolayca sağlamak ve veri bütünlüğünü korumak için kullanırız. Program içersinde aynı tür bilginin çok sayıda mevcut olması ve bu bilgiler üzerinde topluca işlem yapmak istediğimizde Dizilerin kullanılması kimi zaman kaçınılmaz olacaktır. Tüm Programlama dillerinde olduğu gibi Web Programcılığında ve ASP içinde dizi kullanımı önemli bir yer tutar.

Oluşturulan dizinin hedef bilgisini belirten numaralara indis denilir. Şayet bir dizi oluşturulurken tek bir sınır belirtilmişse bu dizi yapısına Tek Boyutlu Dizi , birden çok numara virgülle ayrılarak matris yapısı oluşturulup sınırlar ifade edilmişse bu dizi türüne Çok Boyutlu Dizi denilir.

Şimdi diziyi oluşturup başlangıç değerleri verelim.
<%
DIM Gunlergunler=Array ("Pazar","Pazartesi","Salı", "Çarşamba", "Perşembe", "Cuma", "Cumartesi"):
response.write(gunler(3))
%>


[COLOR=#c5003f]Yukarıdaki örnek DIM komutuyla oluşturulan dizide 7 adet indise karşılık gelmek üzere başlangıç değeri atanmıştır. Response.write(gunler(3)) komutu ekrana 0 dan itibaren 3. indisi Çarşambayı yazar.


[COLOR=#c5003f]Dizilere ilk başta değer atanmak istenirse öncelikle dim ile tanımlanıp ardından Array fonksiyonuna eşitlenerek veriler içersine yerleştirilir.

Şimdide diziyi oluşturdukdan sonra , içeriğini komutlarımızla belirleyen bir örnekle devam edelim.
<%
DIM Ogrenciler (39) , Dersler(11) ,Notlar (2)Ogrenciler(5)= "Murat" :
Dersler(3)= "Fizik"Notlar(1)= 65
%>


[COLOR=#c5003f]Yukarıdaki örnekte DIM değişken tanımlama komutuyla 0 nolu indis numarasından başlamak üzere ogrenciye 40 derslere 12 ve notlar içinde 3 ayrı yer tahsis edilerek tek boyutlu diziler oluşturulmuştur . Ardından dizilerin belirtilen indis numaralı alanına istediğimiz bilgiyi yükledik.


[COLOR=#c5003f]Dizilerin indisleri 0 dan başlar ve indis için negatif sayılar kullanılmaz.

[COLOR=#c5003f]Dizi için ayrılan üst sınırdan daha büyük indis kullanılırsa ASP derleyicisi hata verir.

Şimdi sadece not bilgisinin ele alındığı 40 kişilik bir sınıfın 12 tane dersine ait 3 er ayrı sınav sonucunun işlendiği bir veri yapısını çok boyutlu dizi kullanarak gösterelim.
<%
DIM NOTLAR (39,11,2)
Notlar ( 5,3,1)=65
Notlar ( 7,8,2)=90
Notlar (39,6,0)=70
%>


[COLOR=#c5003f]Yukarıdaki örnekte ise DIM komutuyla üç boyut kullanan bir dizi tanımlandı. Birinci sınır 40 adet öğrenciyi , ikinci boyut öğrencilere ait ders numarasını ve üçüncü boyut derse ait alınan notu ifade etmektedir.

İndislerin 0 dan başladığı göz önünde tutulursa , Notlar ( 5,3,1)=65 komutuyla 6 ıncı öğrencinin 4 üncü dersine ait 2. notun 65 olduğu belirtilmiştir. 8 inci öğrencinin 9 uncu dersteki 3. notu 90, 40 ıncı öğrencinin 7 inci derse ait ilk notu 70 demektir.


[COLOR=#c5003f]Çok boyutlu dizilerde veri için ,boyutların üst sınırlarının çarpımı kadar hafızada yer ayrılır. Yukardaki örnekte 40 x 12 x 3 = 1440 adet not bilgisi için giriş yapabiliriz.

[COLOR=#c5003f]Dizilerde indis belirtilmişse hafıza üzerinde statik bir yapı oluşturmuş oluruz . Bu yüzden dizi kullanırken eleman ihtiyacımıza uygun şekilde tasarım yapılmalıdır. Aksi takdirde kullanılması zorunlu olmadığı halde boş yere hafızada yer ayırmış oluruz . Buda özellikle Web Programcılığında sistem kaynaklarının kötü kullanılmasına ve performansı düşürmeye sebep olacaktır.

Selim Ünüvar